Codex Casanatense (16. Yüzyılda Portekizlilerin Gözüyle Dünya)

Portekizce adı olan Códice Casanatense veya daha bilinen ismiyle Codex Casanatense Portekizlilerin Hint ve Pasifik okyanusları çevresinde sık sık temas kurduğu halkları ve kültürleri tasvir eden 16. yüzyıl ait resimli bir coğrafya-etnografya kitabıdır. Resmi adı o dönemdeki birçok kitap gibi çok daha uzundur:Album di disegni, illustranti usi e costumi dei popoli d'Asia e d'Africa con brevi dichiarazioni in lingua portoghese (Asya ve Afrika halklarının kullanım ve geleneklerini Portekizce kısa açıklamalarla gösteren çizimler albümü). Günümüzde Roma'daki Biblioteca Casanatense'de muhafaza edilmektedir. Kodeks'te, biri daha sonradan eklenen yetmiş altı resim vardır. Resimler genellikle Portekizlilerin keşif, ticaret, kolonileşme ve sömürgecilik faaliyetlerini yürüttükleri Afrika, Basra Körfezi, Hindistan, İran, Afganistan, Seylan gibi ülkelerdeki halkları ve bu ülkelerin faunasını, florasını yansıtırlar. Tasvirler Batı resim geleneğinde değil Osmanlı, Hint-İran tarzında yapılmışlardır. Bazı resimler tarihi olaylara referans verirler. 1538'de Hindistan'daki Portekiz kolonisi Diu için yapılan savaşa dair betimlemeler bu kodeksin tarihlendirilmesi için önemlidir. Kodeks'te Japonya'ya dair hiçbir çizim yoktur. Bu da kitabın Portekizlilerin ilk kez Japonya kıyılarına vardıkları 1541 yılından önce tamamlandığını düşündürmektedir. Kodeks'in tek orijinal nüshası João da Costa adlı bir rahip tarafından 1627'de (muhtemelen Hindistan'dan) Portekiz'e getirilmiş Costa'nın 1700 yılında ölümün ardından Dominiken tarikatının koleksiyonuna hediye edilmiştir. Codex Casanatense bundan 500 sene önce Asya, Afrika halkları ve kolonistlerin görünümleri, ilişkilerini yansıtması açısından oldukça önemli bir görsel kaynaktır. Resimler gerçekten de ilginç bilgiler verirler mesela günümüzde var olma mücadelesi veren Peştun kadınlarının 500 yıl önce at binip ava çıktıklarını görmek gibi...